ACTUEEL
Personeelstekort dwingt tot inzet ambulancechauffeurs en brandweercentralisten
Altijd intake door een verpleegkundige? Onhoudbaar!
Personeelstekort dwingt tot inzet ambulancechauffeurs en brandweercentralisten
Altijd intake door een verpleegkundige? Onhoudbaar!
Hoewel de wet het formeel verbiedt, valt er waarschijnlijk niet aan te ontkomen dat niet-verpleegkundigen structureel 112-oproepen gaan aannemen. Dankzij ProQA kan dat op een verantwoorde manier, zeggen twee Medisch Managers Ambulancezorg (MMA) die al stappen op deze weg zetten.
Meldkamers hebben al jaren moeite om de centralistenvacatures vervuld en de roosters sluitend te krijgen. Verpleegkundigen zijn schaars en daar lijkt voorlopig geen verandering in te komen. In Bergen op Zoom, waar de nood zeer hoog was, nemen al enige tijd ambulancechauffeurs 112-oproepen aan, vertelt MMA Harm van de Pas. “Een flink aantal van hen draaide al langer mee aan de uitgiftekant. Bij grote drukte en weinig verpleegkundig centralisten, zijn zij ook steeds vaker overloopmeldingen gaan aannemen. Dit vanuit de gedachte: liever de oproep laten beantwoorden door een niet-verpleegkundige, dan helemaal niet. De werkafspraak was dat zij in die situatie altijd een ambulance onder A1-urgentie naar het opgegeven adres sturen, ongeacht de hulpvraag. Deze overtriage compenseerde het feit dat zij niet verpleegkundig zijn. Tegen de tijd dat een verpleegkundige collega weer beschikbaar was om alsnog de hulpvraag te beoordelen, was de ambulance meestal al ter plaatse.”
Frustrerend Dit schuurde flink, aldus Harm. “Je legt met die werkwijze onnodig beslag op ALS-ambulances. Nog belangrijker was dat het de chauffeurs frustreerde dat ze geen meldersinstructies konden geven, terwijl die nu juist het verschil kunnen maken in de afloop. Wij zagen maar één manier om dat op te lossen: de chauffeurs volledig scholen voor intake volgens de regelen der kunst, met ProQA. Dat leidt tot een beter niveau van ambulancezorg dan een ambulance sturen onder A1 en vervolgens de telefoon ophangen omdat je er verder toch niks mee kunt.” Zo is het geschied en dat bleek een goede zet. Harm: “De chauffeurs doen dit ontzettend goed. Ze hebben de melder en de patiënt nu veel meer te bieden dan voorheen, doordat ze ProQA ten volle kunnen benutten. Hun gesprekken worden door de EDQ’s op dezelfde manier beoordeeld als die van de verpleegkundig centralisten en ze doen daar niet voor onder. Ik zit zelfs tegen het punt aan dat we de enige reserve die we nog hanteren, namelijk dat een huisartsverwijzing bij intake door een chauffeur een A2-inzet wordt, gaan loslaten.”
Stevige basis Mind you, voegt Harm eraan toe, ProQA is een fantastisch hulpmiddel maar je kunt niet iedereen intake laten doen na een cursus van een week. “Ook in andere landen waar de intake bij niet-verpleegkundigen is belegd, is een gedegen opleiding en begeleiding een vereiste. Feit is echter dat ambulancechauffeurs al een heel stevige basis hebben. Daarom kan dit veilig met hen, mits er verpleegkundige back-up aanwezig is. Als zij zelf aangeven dat ze er met een melding niet uitkomen, kan een verpleegkundig centralist bijspringen.” Wat is dan nog het probleem, zou je zeggen: laat op alle meldkamers ambulancechauffeurs meedraaien. “We zoeken momenteel onder druk de grens op van wat in Nederland mag”, verklaart Harm. “Als ambulancesector hebben we zelf ooit bepleit dat een 112-melding moet worden aangenomen door een verpleegkundige en zo is het in de ministeriële regeling beland. Maar we redden dit niet meer, het is gewoon op. Dagelijks moeten noodoproepen worden gerouteerd naar andere meldkamers, maar ook dat blijft niet houdbaar, je pompt het probleem rond. Ik voorzie voor de toekomst een systeem waarbij een verpleegkundig supervisor aanwezig is voor ruggenspraak en voor de paar procent moeilijke meldingen. Het gros van de meldingen zal dankzij ProQA veilig verlopen via niet-verpleegkundige, maar verder uitstekend geschoolde centralisten.” In het geval van Bergen op Zoom zijn dat voorlopig chauffeurs. Harm: “Met hen erbij redden wij het voor nu. Maar ook die vijver kan leeg raken. Daar moeten we als sector en overheid samen al over nadenken.”
Brandweer springt bij In de meldkamer van Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland Zuid is die vijver al een stuk leger. Er werken daar minder chauffeurs als uitgiftecentralisten. MMA Welmer de Groot: “Zowel de intake als uitgifte ligt hier grotendeels bij verpleegkundigen. Ik kan in mindere mate dan Harm terugvallen op chauffeurs.” Waar hij wel op kan terugvallen: brandweercentralisten. De meldkamer is onlangs begonnen brandweerlieden volledig op te leiden in het werken met ProQA. Volgens het scholingsplan moet zo’n twee derde deel van de circa 25 rode centralisten in 2022 de witte intake kunnen overnemen. De brandweer zit ruimer in de centralisten en zij bevinden zich pal naast de ambulancetafels. Welmer: “Ze weten precies wat hier gebeurt. Een aantal van hen heeft in het verleden met ProQA gewerkt op de meldkamer in Dordrecht. Veel competenties om de verpleegkundige intake goed te kunnen doen, bezitten ze al. Ik denk zelfs dat ProQA bij uitstek geschikt is – en zelfs ontworpen is – om een centralist met een brandweerprofiel te ondersteunen, veel meer dan een verpleegkundige. Wij staan als ProQA-gebruikend land alleen in onze verpleegkundigeneis.” Ook Welmer ziet niets in geforceerde overtriage wanneer een brandweercentralist de melding aanneemt. “Een A1 uitgeven op elke melding veroorzaakt extra schaarste wanneer het al druk is, want dán heb je juist veel overloopmeldingen. Het geeft slechtere uitkomsten en langere wachttijden. Als de brandweer ons gaat helpen, dan liever in één keer goed.” Welmer noemt een bijkomend voordeel aan assistentie door de brandweer: “In periodes dat de acute zorg onder hoge druk staat, zijn ambulancechauffeurs wellicht op straat hard nodig. Maar de brandweercollega’s zijn er dan wel.”
Spannend Ze vinden het mooi maar ook best spannend, de brandweermensen, weet Welmer. “Logisch. Ze worden straks ook nog eens beoordeeld via onze normale systematiek van scoren met Aqua en feedback door de EDQ’s. Dus dan speelt het gevoel mee van ‘ik kom ze hier uit de brand helpen, maar ik word wel langs de meetlat gelegd’. Uiteraard gaan wij onderzoeken in hoeverre hun prestaties straks verschillen van die van onze verpleegkundigen. Want als dat niet of amper het geval is, dan hebben we een extra sterk argument om af te stappen van de dwingende eis dat je verpleegkundige moet zijn. Dit kan wel eens het begin zijn van een structurele oplossing van het aanhoudende tekort aan centralisten.”