PROTOCOL
‘AMPDS druist hiermee in tegen alle adviezen en trainingen’
Verbetervoorstel: wél op de rug slaan bij verslikken
‘AMPDS druist hiermee in tegen alle adviezen en trainingen’
Verbetervoorstel: wél op de rug slaan bij verslikken
Elke EHBO’er leert om een persoon die mogelijk aan het stikken is door verslikking, tussen de schouderbladen te slaan. Toch geven we op de AMPDS-meldkamers die instructie niet. Sterker nog, we ontraden het als de melder er zelf over begint. Harm van de Pas, voorzitter van het overleg van Medisch Managers Ambulancezorg en SEH-arts, is het daarmee oneens.
Hij gaat nogmaals proberen dit wereldwijd veranderd te krijgen via een verbetervoorstel (proposal for change) bij de IAED. Nogmaals, want dit verzoek vanuit Nederland werd in 2016 ook al eens behandeld door de Medical Council of Standards. Dat is de adviesraad van medici die de standaarden voor AMPDS vaststelt. Harm zat daar toen zelf in en nu nog steeds. Hij beoordeelt dus mede de wereldwijde verzoeken van meldkamers om iets in een protocol te wijzigen. Het wél laten slaan op de rug van de patiënt in protocol 11 (Stikken na verslikken) haalde het destijds niet. Harm was er als enige lid van de raad voorstander van. “Ik ben moeite blijven houden met die uitkomst. In het niet slaan op de rug van een stikkend persoon staat AMPDS wereldwijd alleen.” Schade door slaan De reden om de zogeheten back blows niet in het protocol op te nemen, was dat het hard slaan op de rug door een niet-getrainde behandelaar bijkomende schade kan toebrengen aan de patiënt. De centralist kan immers vanuit zijn of haar positie niet zien hoe hard er geslagen wordt. Harm: “Dat standpunt was naar mijn idee nauwelijks gebaseerd op casuïstiek. Maar los daarvan, iemand heeft een geblokkeerde ademweg en als je niks doet, gaat die persoon dood. Hoeveel erger kan het worden als je wél op de rug slaat?” Daarnaast zou er in de ogen van de adviesraad te weinig wetenschappelijk bewijs zijn dat het slaan op de rug effect heeft. “Er staan wel meer instructies in AMPDS die we allemaal heel logisch vinden, maar waar geen keihard bewijs onder ligt”, aldus Harm. “Op de rug slaan is een intuïtieve handeling bij verslikking.”
‘De patiënt gaat dood, hoeveel erger kan het worden?’
Harm van de Pas
Twijfel achteraf Door de onverzettelijkheid van de Council is de situatie ontstaan dat AMPDS op dit punt indruist tegen het Landelijk Protocol Ambulancezorg, tegen de richtlijnen van de Nederlandse Reanimatie Raad, tegen de standaardprocedure in trainingen en cursussen én tegen het gevoel. “Slaan op de rug is een internationaal breed geadviseerde en aangeleerde handeling”, zegt Harm. “Het percentage melders dat ooit zelf een EHBO-cursus heeft doorlopen, is best hoog. Die mensen leerden allemaal om op de rug te slaan en ze kunnen inschatten waar en hoe hard je moet slaan. Centralisten zijn als verpleegkundige ook met deze techniek opgeleid. Maar wanneer de melder nu vraagt: zal ik hem op de rug slaan?, moeten wij toch zeggen dat dit niet mag. Dit botst met de verwachting waarmee de melder belt. Het frustreert de centralist en kan zelfs leiden tot twijfel achteraf bij de melder, van: heb ik wel alles gedaan wat ik kon doen?” De periode waarin het slaan op de rug effect zou kunnen hebben, is overigens maar zeer kort. Het is de tijd tussen het ontstaan van de luchtwegobstructie en het buiten bewustzijn raken van de patiënt. “Nooit meer dan een minuut, misschien veel korter”, zegt Harm. “Ná die fase instrueren we de melder om de patiënt op de rug te leggen en borstcompressies te geven, niet primair bedoeld om de circulatie op gang te houden maar om met druk van binnenuit de blokkade uit de ademweg te blazen. Dus als je het nou hebt over aanvullende schade vermijden, dan kun je die risicovolle situatie beter proberen te voorkomen door in de eerdere fase relatief onschuldig op de rug te slaan.”
Altijd protocol volgen Recent heeft de Nederlandse Reanimatie Raad nieuwe richtlijnen gepubliceerd, gebaseerd op die van de overkoepelende European Resuscitation Council. Harm van de Pas: “Hierin wordt weliswaar gewezen op mogelijke risico’s van het slaan op de rug, maar in de nieuwe adviezen en inzichten blijft gewoon overeind dat back blows een geaccepteerde manier zijn om te proberen de obstructie van de ademweg op te heffen. Daarom ga ik opnieuw een verbetervoorstel indienen voor AMPDS.” Harm is een overtuigd voorstander van AMPDS, juist omdat het de centralist zo veel houvast biedt. “Het is belangrijk dat onze centralisten zich altijd aan het protocol houden, zelfs op dit punt waarop ik het met ProQA van harte oneens ben. Een centralist mag nooit in de verleiding komen om te gaan ‘freelancen’, want daarmee verzwak je de hele methodiek. Precies om die reden blijf ik stug volhouden om deze verbetering van protocol 11 er alsnog doorheen te krijgen.”