Streep door automatische persalarmering ambulancemeldkamers
Privacyschending dwingt minister tot afschaffen, journalisten verontrust
Als we op de meldkamer meldingen binnenkrijgen waarbij is gestoken, geschoten of een auto te water is geraakt, volgt er via de politie een automatische persalarmering. Soms leidt dat tot pijnlijke en ongewenste situaties, waarbij volgens minister Dilan Yesilgöz (Justitie & Veiligheid) inbreuk wordt gemaakt op de privacy. Zij heeft daarom per 1 april een streep gezet door de persalarmering. De Nederlandse Vereniging van Journalisten blijft zich verzetten.
Een man is thuis een avocado aan het ontpitten. Met een vlijmscherp mes probeert hij de kern van de vrucht eruit te wippen. De avocadohelft ligt in de palm van zijn hand, maar dan gaat het gruwelijk mis. Het snijwerktuig schiet door de groente heen en komt via zijn hand in het snijblad terecht.
Op de ambulancemeldkamer komt een paniekerig telefoontje binnen. De centralist duikt na uitleg van het slachtoffer, over wat er is gebeurd, het protocol steekverwonding in. Terwijl er met spoed een ambulance naar de melder wordt gestuurd, volgt er vanwege dit protocol echter ook via de politie een automatische melding naar de regionale en landelijke media.
Nog voor de ambulance is gearriveerd, gaat bij het onfortuinlijke slachtoffer de bel van de voordeur. Als er open wordt gedaan, staat daar iemand van de lokale krant. De journalist of fotograaf is op het adres afgekomen door de persalarmering. Hij vraagt zich af wat er is gebeurd. “Hoe kan dit in vredesnaam”, beklaagt het slachtoffer zich daarover later bij de hulpdiensten.
‘Media worden niet meer in kennis gesteld van juist de nieuwswaardige incidenten’ NVJ
Dilan Yesilgöz
‘Wet naleven’ Vanwege dit soort incidenten trok branchevereniging Ambulancezorg Nederland (AZN) eind vorig jaar aan de bel bij het ministerie. “We vernamen dat er in de ambulancesector vragen leefden over de persalarmering in relatie tot de privacywetgeving”, zegt woordvoerder Nadiene Toby. “Het blijkt inderdaad dat de persalarmering daarmee in strijd is. Ons gaat het erom dat de wet wordt nageleefd.”
AZN verwijst daarbij naar de brief die minister Dilan Yesilgöz (Justitie & Veiligheid) over dit onderwerp stuurde naar de Tweede Kamer. “De Landsadvocaat stelt dat een persalarmering informatie kan bevatten die herleidbaar is tot een individu. In die gevallen betekent dat een persalarmering (bijzondere) persoonsgegevens bevat en dat bij het versturen van een dergelijke persalarmering (bijzondere) persoonsgegevens worden verstrekt”, stond daarin.
Daarvoor is volgens de ministerie ‘een wettelijke grondslag’ nodig. “Een dergelijke grondslag ontbreekt momenteel in wetgeving horende bij de hulpdiensten. Dit betekent dat het sturen van persalarmeringen in strijd is met de wet- en regelgeving. Het versturen van persalarmeringen moet daarom beëindigd worden, aldus de Landsadvocaat.”
Zorg-hart Een besluit dat op diverse meldkamers met instemming wordt begroet. “Met een zorg-hart ben ik hier heel blij mee”, reageert Medisch Manager Ambulancezorg Harm van de Pas van de RAV Brabant Zuid-Oost. “Ik heb niets tegen vrije nieuwsgaring, integendeel zelfs. Maar het automatische van de alarmering stuit me tegen de borst. Dat fotografen en journalisten hier minder blij mee zijn, snap ik vanuit hun beroepsuitoefening. Maar ik verwacht dat ze er als patiënt wél blij mee zijn.”
Volgens de minister, zo stelt ze in haar brief, is die vrije nieuwsgaring echter wat anders dan een plicht tot automatische persalarmering die in 2018 werd afgesproken. “Het recht op persvrijheid brengt niet mee dat op de overheid een positieve verplichting rust om uit eigen beweging persalarmeringen te verstrekken aan de pers”, klonk het in dat schrijven.
De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) dacht daar na het voor pers verontrustende nieuws echter anders over. Volgens voorzitter Thomas Bruning worden met het schrappen van de persalarmering ‘fundamentele rechten geschonden’. “De controlerende functie van de journalistiek dreigt te verdwijnen.”
‘De controlerende functie van de journalistiek dreigt te verdwijnen’ Thomas Bruning
Tussenoplossing
Na spoedoverleg met de minister volgde in maart nog een zogeheten ‘hackathon’ om met eventuele werkbare alternatieven te komen, zodat de automatische persalarmering in stand zou blijven. Daarbij werd met name gedacht aan een soort ‘gesloten’ systeem, waarbij geaccrediteerde journalisten nog wel 112-meldingen vanuit de politie, brandweer en veiligheidsregio’s ontvangen. Met de argumenten van de privacy had de minister daar evenwel geen trek in wat betreft de ambulancemeldkamers. Per 1 april is de knop bij onze mka’s letterlijk omgezet.
Helemaal verleden tijd is de alarmering van pers niet. Zo volgt die nog wel als de eerste melding bij de politiemeldkamer wordt gedaan en daarna ook een ambulance wordt ingezet. Hetzelfde geldt voor mensen die voor bepaalde calamiteiten de brandweer bellen. Dit is volgens de minister een ‘tussenoplossing’, omdat ze ook voor die twee hulporganisaties juridisch wil toetsen of dit wettelijk wel is toegestaan. Voor die ‘tijdelijke machtiging’ maakt ze melding bij de Autoriteit Persoonsgegevens.
De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en het Genoot van Hoofdredacteuren blijven zich verzetten tegen de gang van zaken. Zij dreigen nog altijd naar de rechter te stappen, omdat volgens hen fundamentele rechten worden geschonden.
“Zoals wij het nu begrijpen zou feitelijk een belangrijk deel van de voor de media relevante meldingen (de zogenoemde multimeldingen) niet langer worden doorgezet, waarmee in de praktijk de media niet meer in kennis worden gesteld van juist de nieuwswaardige incidenten”, laten de organisaties weten in een verklaring.
‘Ik verwacht dat journalisten er als patiënt wél blij mee zijn’ Harm van de Pas